Довольны ли Вы качеством обслуживания в библиотеках?

Удовлетворен - 99%
Не удовлетворен - 1%

Всего голосов: 3058
Голосование по этому опросу закончилось

 

 

 

 

 

 

 

  

 

  

  

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

   

 

 

 

 

Сафуанов Суфиян Гаязович

СУФИЯН САФУАНОВ

(1931 - 2009)

 

Суфиян Гаязович Сафуанов родился 2 октября 1931 г. в д. Бикметово Туймазинского района Башкортоста­на. В начале 1947 года в кандринской районной газете появилось первое стихотворение  Суфияна Гаязовича Сафуанова. Тогда ему было 15 лет, но он уже проучился в годичной школе животноводов в Шафраново Альшеевского района и работал в колхозе, где был секретарем комсомольской организации. В 1950 г. окончил Бугульминское педучилище, в 1954 г. - Казанский педагогический институт.

В 1954-1957 гг. учился там же в аспирантуре. С 1957 по 1994 г. работал в Институте истории, языка и литера­туры Башкирского научного центра Академии наук СССР. В 1962 г. защитил диссертацию на степень кандидата филологических наук. С 1997 по 2003 г. С. Сафуанов - заведующий кафедрой татарского языка и литературы, до 2005 г. - профессор Башгоспединститута.

В печати публиковался с 1949 года: писал рассказы и очерки на молодежную тему. Но свое признание С. Са­фуанов получил как критик-литературовед: он опубликовал книги о жизни и творчестве башкирских писателей А. Карная, Г. Хайри, А. Бикчентаева, татарского писате­ля И. Гази. С. Сафуанов - один из авторов «Истории башкирской советской литературы», изданной в Уфе на башкирском (1967) и в Москве на русском языках (1977). Им написаны разделы по башкирской литерату­ре для 4-го тома шеститомной «Истории многонацио­нальной советской литературы».  В 90-е гг. С. Сафуанов принимал активное участие в создании шеститомной «Истории башкирской литературы», участвовал в подготовке шеститомной «Истории татарской литературы».

С. Сафуановым собраны стихи молодых поэтов Башкортостана, погибших в Великой Отечественной войне; также им подготовлены и опубликованы репрес­сированные или «забытые» в свое время романы «Пово­рот» Г. Хайри, «Кровь» Д. Юлтыя, сочинения С. Якшигулова, Ш. Шагара, X. Мухтара и др.

Монография С. Г. Сафуанова «Проблемы развития башкирской детской литературы» (1988) является первым серьезным исследованием в этой области.

С. Сафуанов занимался исследованием проблем взаимосвязи и взаимодействия национальных литера­тур. В различных сборниках опубликованы его работы о русско-башкирских, татаро-башкирских, украино-башкирских литературных связях; о контактах башкир­ской литературы с литературами других народов - все это отражено в его книгах «Вехи дружбы и братства», «Литература правды, литература дружбы», в двухтомном библиографическом указателе «Взаимосвязи башкирской литературы с литературами народов СССР».

Совместно с М. Рахимкуловым С. Сафуанов подготовил 4, 5 и 6 тома шеститомного издания «Башкирия в русской литературе», совместно с          Р. В. Палем - «А. С. Пушкин и Башкортостан». Перу С. Сафуанова принадлежат статьи о башкирской литературе и писа­телях в Большой советской, Краткой литературной, Лермонтовской, Украинской советской и Украинской литературной энциклопедиях.

С. Г. Сафуанову присвоено почетное звание «Заслуженный деятель науки Башкорто­стана», за литературоведческую и краеведческую работу Суфияну Сафуанову присуждены Уральская премия им. В.П. Бирюкова, башкирская премия имени А. Атнабаева.

Видный ученый, писатель, он не терял связь с малой родиной, оставил землякам большую память о себе  – в последний год своей жизни часть личного книжного собрания преподнес в дар Центральной библиотеке города Туймазы. Близкие родственники  С. Сафуанова (с. Бикметово) бережно хранят память об этом человеке, охотно делятся своими воспоминаниями с земляками.

 

Из биобиблиографического указателя "Галим, язучы Суфиян Сафуанов"

 

Башкортстанның күренекле башкорт һәм татар галиме, профессор Суфиян Сафуанов Башкортстанда яшәп башкортка да, татарга да бердәй җимешле хезмәт иткән галимнәренең берсе. Төрки тамырдан булган шушы ике халыкның әдәбиятын, аларның атаклы әдипләренең әсәрләрен өйрәнүгә бар гомерен багышлады ул. 

Суфиян Гаяз улы Сафуанов 1931 елның 2 октябрендә Туймазы  районы Бикмәт авылында урта хәлле крестьян гаиләсендә туган. 1945 елда Үрге Сәрдек  җиде еллык мәктәбен тәмамлагач, башта Бөгелмә педагогия училищесында укый. Аннан соң, 1950-1954 елларда, Казан дәүләт педагогия институтында, Хисам Камалов, Илдар Юзеев, Суфиян Поварисов, Ләбиб Айтуганов кебек билгеле шәхесләр белән бергә, татар теле һәм әдәбияты бүлегендә белем ала. Шул елларда ук әдәби иҗат белән дә шөгыльләнә ул. 

Студент елларында ук фәнгә ныклы тартылган егет институтта аспирантурада укырга кала. Ә 1957 елда Уфага кайтып, СССР Фәннәр академиясенең Тарих, тел һәм әдәбият институтында гыйльми хезмәткәр булып хезмәт юлын башлый. 1960 елда яшь галимнең “Али Карнай. Тормыш һәм иҗат юлы” исемле беренче монографиясе бысылып чыга. 1962 елда С. Сафуанов кандидатлык диссертациясен уңышлы яклый. 
Суфиян Гаяз улы 1952 елдан башлап әдәби тәнкыйть белән җитди шөгыльләнә башлый. Башкортстан һәм Татарстан матбугатында әдәбият тарихы, әдәби бәйләнешләр, заман прозасы хакында һәрдаим мәкаләләре басылып тора аның. 1966 елда Суфиян Сафуанов Башкортстан сүз осталарының Г. Тукайга багышланган әсәрләре, алардан өзекләр тупланган “Тукай Башкортстанда” дигән җыентык чыгарды. Аннан соң да танылган галимнең дистәдән артык китабы, төрле монографияләре дөнья күрде. «Дуҫлыҡ, туғанлыҡ сәхифәләре» (1976) дигән зур хезмәте, «Хаҡлыҡ әҙәбиәте, дуҫлыҡ әҙәбиәте» (1981) дигән китабы башкорт әдәбиятенең милләт-ара һәм халык-ара иҗади бәйләнешләре, аның үзенчәлекләре кебек мөһим проблемаларга арналды. Әдәбиәтче-галим Морат Рәхимкулов белән берлектә Суфиян Гаяз улы «Башҡортстан урыс әдәбиятендә» дигән алты томлык тупланманың 4, 5 һәм 6-чы томларын, Роберт Паль белән хезмәттәшлек һөземтәсендә «А. С. Пушкин һәм Башҡортостан» дигән китап нәшер итте.

Фән өлкәсендәге зур хезмәтләре өчен, С. Сафуанов “Башкортстанның атказанган фән эшлеклесе” дигән мактаулы исемгә лаек булды. 1963 елдан Язучылар берлеге әгъзасы буларак, иҗади оешманың эшчәнлегендә дә актив катнашып килде ул. БР Язучылар берлеге каршындагы татар язучылары берләшмәсе идарәсе әгъзасы да булды. Башкортстан дәүләт педагогия университетында татар студентларына дәресләр бирде.

Суфиян Гаяз улы Сафуанов каты авырудан соң 2009 елның 30 ноябрендә Уфада  вафат була. Ул, үзенең васыяте буенча, 2009 нчы елда туган ягы Туймазы районының Бикмәт авылында җирләнгән.

Мактаулы исемнәре һәм башка бүләкләре:

- Башкортстанның атказанган фән эшлеклесе;

- В. П. Бирюков исемендәге Урал премиясы лауреаты;

- Фәтих Кәрим исемендәге премия лауреаты.

 

Иҗатчының асылы: 

Суфиян Сафуанов  иптәштә  тәнҡиттәрен  оригиналь  формаларҙа  ҡороуға  ынтылыш  бар, һәм  был  йыш ҡына  уңышлы  сыға. Ул  минеңсә, башлап  китеүгә  ныҡ  әһәмиәт  бирә. (Сәғит Ағиш, 1961)

С. Сафуановтың  һөйләү   теле  образлы, стиле ҡатмарлы  түгел, һәм  ул  ялыҡтырғыс  һөйләп  сығыу  алымына  ҡоролмаған. (Мизхәт Гәйнуллин, 1961)

Тәнкыйтьченең кыю, үткен, уйландыргыч фикерләр белән язуы бик тә файдалы  күренеш. (Суфиян Поварисов, 1969)

Проблемам взаимодействия национальных литератур посвящено несколько работ, изданных в последнее время. Среди них «Межнациональные связи башкирской литературы” (издательство   “Наука”, М., 1979) С. Сафуанова …Автор строит свое исследование по хронологическому принципу и охватывает основные периоды исследуемого явления, начиная с 20-х годов. Все это вызывает интерес...  (Георгий Ломидзе, член – корр. АН СССР)

Суфиян Сафуанов башкорт һәм татар әдәбиятының  үсеш  проблемаларына  багышланган берничә  китабы, күпсанлы  мәкаләләре белән укучыларга таныш. Бигрәк тә Али Карнай һәм Ибраһим Гази турындагы   монографияләре  аны эрудицияле, сәләтле  галим   итеп  таныттылар. (Үзбәк  Гыймадиев, профессор, 1972)

Большую исследовательскую работу в области взаимопроникновения братских литератур ведет литературовед С. Сафуанов. (Амир  Махмутов,  доктор  филологических  наук, Казань)

 

Әсәрләре: 

  1. Сафуанов, С. Али Карнай: Жизнь и творчество [Текст] / С. Сафуанов. - Уфа, 1960. - 160 с. – (на баш. яз.)
  2. Сафуанов, С. Ибрагим Гази [Текст]: книга о писателе: / С. Сафуанов. -  Казань, 1968. - 168 с. – (на тат. яз.)
  3. Сафуанов, С. Творчество Анвара Бикчентаева [Текст]: критико-биографический очерк / С. Сафуанов. -  Уфа, 1971. - 168 с. – (на баш. яз.)
  4. Сафуанов, С. Вехи дружбы и братства [Текст]: монография / С. Сафуанов. - Уфа: Башкнигоиздат, 1976. - 320 с. – (на баш. яз.)
  5. Сафуанов, С. Межнациональные связи башкирской литературы [Текст] / С. Сафуанов. -   М.: Наука, 1980. - 279 с.
  6. Сафуанов, С. Взаимосвязи башкирской советской литературы с литературами народов СССР [Текст]: библиографический указатель / С. Сафуанов. -  Уфа: БФ АН. - Ч. 1. - 1981. - 192 с; Ч. 2. - 1987. - 276 с.
  7. Сафуанов, С. Литература правды, литература дружбы [Текст] / С. Сафуанов. -   Уфа: Башкнигоиздат, 1981. - 288 с. – (на баш. яз.)
  8. Сафуанов, С. Гайнан Хайри: Жизнь и творчество [Текст] / С. Сафуанов. - Уфа, 1983. - 224 с. – (на баш. яз.)
  9. Сафуанов, С. Проблемы развития башкирской детской литературы [Текст] / С. Сафуанов. -  Уфа, 1988. - 216 с. – (на баш. яз.)
  10. Сафуанов, С. М. Ғафури ижатын өйрәник [Текст] / С. Сафуанов // Башkортостан уkытыусыһы. – 2000. - №7. - 70-74 б.
  11. Сафуанов, С. Бер авылдан дурт әдип [Текст] / С. Сафуанов // Тулпар. – 2000. - №5. – 22 б.
  12. Сафуанов, С. Мәҗит Гафури иҗатын өйрәник [Текст] / С. Сафуанов // Башkортостан уkытыусыһы. – 2000. - №7. – 70-74 б.
  13. Сафуанов, С. Пытливый разведчик литературы [Текст]: [М. Г. Рахимкулов] / С. Сафуанов // Бельские просторы. – 2000. - №4. – С. 169-199.
  14. Сафуанов, С. Бөек әдип әсәрләренең тугызынчы томы [Текст]: [Татар әдәб. классиғы Г. Ибрагимовның тууына – 115 ел] / Суфиян Сафуанов. – Кызыл таң.- 2002. – 12 март.
  15. Сафуанов, С. Габдулла Тукай Уфага кайчан килгән? [Текст]: [Мирсәй Әмир] / С. Сафуанов // Кызыл таң. – 2002. – 26 апр.
  16. Сафуанов, С. Туган Башкортостаным данлап җырлаучы [Текст] / С. Сафуанов // Башkортостан уkытыусыһы. – 2002.  - № 1. – 64-67 б.
  17. Сафуанов, С. Туган туфракка тугрылык [Текст]: [язучы Ә Әһлиуллинга – 75 яшь] / Суфиян Сафуанов. – Кызыл таң. - 2002. – 27 февр.
  18. Сафуанов, С. Гомеремнең җәй уртасы… [Текст]: [язучы Ә. Әлиуллинга – 75 яшь] / Суфиян Сафуанов. – Кызыл таң. - 2003. – 22 апр.
  19. Сафуанов, С. Дәвернең рух биографиясе [Текст]: [Шагыйрь Г. Рамазановның тууына – 80 ел] / Суфиян Сафуанов. – Кызыл таң. - 2003. – 24 июнь.
  20. Сафуанов, С. Безне Вазих Исхаков дуслаштырды [Текст]: [Скульптор З. Басыйров] / Суфиян Сафуанов. – Кызыл таң. - 2003. – 24 сент.
  21. Сафуанов, С. Әдип яулаган биеклекләр [Текст]: [Ә. Мирзаһитовның  тууына 75 ел] / Суфиян Сафуанов. – Кызыл таң. - 2003. – 5 нояб.
  22. Сафуанов, С. Тере тамырларның мул шытымы [Текст]: [Татар прозасына бер караш]  / С. Сафуанов // Тулпар. – 2004. - №4. – 62-66 б.
  23. Рахимкулов, М. Русскоязычная литература Башкортостана  [Текст]: / М. Рахимкулов, С. Сафуанов //Баш6. у6ытыусы3ы. – 2004. – №2. – С. 47-49.
  24. Сафуанов, С. Барған һайын офоk киңәйә [Текст]: [языусы Азат Мағазовkа – 80 йәш] / Суфиян Сафуанов // Ағизел. – 2006. - № 12. – 143-148 б.
  25. Сафуанов, С. Г.  Мосты духовные [Текст]: очерки, статьи / С. Г. Сафуанов. – Уфа: Китап, 2006. – 376 с. – (на тат. яз.)
  26. Сафуанов, С.  Уфа мине кияү көткән кыз кеби көтеп торган [Текст] / Суфиян Сафуанов // Тулпар. – 2006. - № 2. – 4-7 б.
  27. Сафуанов, С. Мәшһүр шагыйрь наменә [Текст]: [1911 ел. Троицк ш.көлке журн. «Акмулла» чыга башлый] / Суфиян Сафуанов // Тулпар. – 2007. - № 1. – 36-38 б.
  28. Сафуанов, С. «Мин дә – йәшен…» [Текст]: [шағир, ғалим-әзип Ғабдулла Амантайзың тыуыуына 100 йыл] / Суфиян Сафуанов // Башkортостан. – 2007. -  13 март.
  29. Сафуанов, С. Г.  Прошел караван по свету [Текст]: о жизни и творчестве народного писателя Башкортостана Ахияра Хакимова / С. Г. Сафуанов. – Уфа: Китап, 2009. – 192 с. – (на баш. яз.)

 

С. Сафуанов турында әдәбият:

 

  1. Амиров, Р. Аксакал литературных наук: Суфияну Сафуанову в дни 75-летия открытое письмо-признание [Текст] / Р. Амиров // Истоки. - 2006. – Вып.46. – С.11.
  2. Амиров Р.Истоки и русла [Текст] / Р. Амиров  // Ленинец. - 1981. - 3 окт.
  3. Амиров, Р. От истоков к руслам [Текст] / Р. Амиров // Советская Башкирия. - 1991. - 15 окт.
  4. Әдәби бәйләнешләрне өйрәнде [Текст] // Кызыл таң. – 2016. – 1 окт.
  5. Булатова, Д. Гамәлле гыйлем [Текст]: Әдәбият галиме Суфиян Гаяз улы Сафуановка -  75  яшь / Д. Булатова // Тулпар. -2006. – Вып.5. –  31-32 б.
  6. Вафин, М. Әдәби күперлəр [Текст]: [книга С. Сафуанова «Рухи күперләр»] / М. Вафин // Тулпар. - 2006. – Вып.5. – С. 33-34.
  7. Гайнуллин, М. Литературоведение в развитии [Текст] / М. Гайнуллин // Совет Башкортостаны. - 1961. -  20 авг. – (На  баш. яз.).
  8. Галим, язучы Суфиян Сафуановның тууына – 85 ел [Текст] // Өмет. – 2016. – 7 окт.
  9. Исламов, Ф. Әдәбиятларның узара бәйләнешен өйрәнүче [Текст]: [Галим Суфиян Сафуанока – 75 яшь] / Ф. Исламов // Кызыл таң. - 2006. - 30 сент.
  10. Нәдергулов, М. Киң колачлы эшчәлек [Текст] / Миңнегали Нәдергулов // Кызыл таң. – 2006. - 6 окт.
  11. Поварисов, С. Галим күңеле тирән дәрья [Текст] / Суфиян Поварисов // Өмет. – 2006. – 12 окт.
  12. Рахимкулов, М. Исследователь дружбы литератур [Текст] / М. Рахимкулов // Советская Башкирия. - 1981. - 2 окт.
  13. Рахимкулов, М.Полвека в литературе [Текст] / М. Рахимкулов // Советская Башкирия. - 1997. - 16 янв.
  14. Рахимкулов, М. У истоков башкирского романа [Текст] / М. Рахимкулов // Советская Башкирия. - 1983. - 4 нояб.
  15. Сафуанов, С. Һәр әдәбият кенə горур укучы тәрбияли [Текст]: [әңгәмә] / Ландыш  Әбүдәрова әңгәмәләште] // Кызыл таң. – 2006. – 23 нояб.
                                              
Решаем вместе
Есть вопрос? Напишите нам